Magritte "Ceci n-est pas une pipe - Rene Magritte" by Amaury Laporte is licensed under CC BY-NC 2.0. Magritte Ceci n'est pas une pipe (Dit is geen pijp). Dat brengt ons even in verwarring. We zien immers duidelijk een pijp. Het lukt met geen mogelijkheid er wat anders in te zien. Dan begint het ons te dagen: dit is inderdaad geen pijp, maar een schilderij met een afbeelding van een pijp. De pijp zelf zal wel op tafel liggen in het atelier van de schilder Margritte. De verwarring geeft goed aan dat we een behoorlijk sterke neiging hebben om een afbeelding van iets, bv een pijp, te houden voor het ding zelf. Het kost ons moeite om te doorzien dat de afbeelding inderdaad niet een pijp is, maar slechts een weergave ervan. Net zoals een luchtfoto van het dorp niet het dorp zelf is. En in de plattegrond van je huis kun je niet wonen. Het is belangrijk om van dat verschil bewust te zijn. Ook in het geloof: De artikelen van het geloof zijn niet God zelf. Tot de dogma's kun je niet bidden. Op z'n best helpen de geloofswaarheden je de weg naar God te vinden. Als ze dat niet meer doen, wordt het tijd om de weg naar God met nieuwe woorden, nieuwe geloofsartikelen te beschrijven en begaanbaar te maken. Het omgekeerde gebeurde in Rusland in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Daar vond men de theorie belangrijker dan de werkelijkheid. Het dogma van de klassenstrijd moest en zou alle aspecten van de werkelijkheid verklaren. De traditionele wetenschap heette burgerlijk te zijn en moest plaats maken voor socialistische wetenschap. De gangbare evolutietheorie met natuurlijke selectie werd daarom verworpen. Erfelijke aanleg zou door de omgeving kunnen worden veranderd beweerde Lysenko, de invloedrijkste wetenschapper in de tijd van Stalin. De wetten van Mendel over genetica werden reactionair genoemd en in de ban gedaan. Duizenden wetenschappers die er anders over dachten omdat ze zagen dat de werkelijkheid zich niet hield aan de theorie, werden ontslagen en naar werkkampen gestuurd. De ontwikkeling van de wetenschap stagneerde en de productiviteit van de landbouw nam dramatisch af.

terug