Datum
In de Westerse kerken¹ is Advent de periode van voorbereiding op het Kerstfeest (25 dec) of beter nog de Kerstnacht. Deze tijd begint op de vierde zondag voorafgaande aan Kerst: op z’n vroegst 27 november (als Kerst op zondag valt) en op zijn laatst 3 december (Kerst op maandag).

Betekenis
Advent is de verkorte vorm van het Latijnse Adventus, dat 'komst' betekent:

• de komst van het Licht in de wereld: de geboorte van Jezus, het Woord dat vlees, mens is geworden (Joh 1: 14),
• de komst van Christus en Gods nieuwe wereld op het eind van de geschiedenis.

De bezinning in deze weken bepaalt christenen erbij, dat hun leven - naast andere dingen - ook gekenmerkt is door wachten, verwachten, uitzien, hopen en verlangen. Wat is op de uitkijk staan? Hoe doe je dat na 20 eeuwen? Hoe kun je Christus in het geloof ontvangen? Ben je klaar om voor Hem te verschijnen als je tijd gekomen is? Of voor zijn Komst op het einde van de geschiedenis?
Met deze vragen sluit de Adventsperiode nauw aan bij de drie zondagen van de Voleinding, waar het kerkelijk jaar mee afsluit. Tussen eind en begin van het kerkelijk jaar is geen scherpe overgang.

Naam
De vier Adventszondagen hebben van oudsher Latijnse namen:

1. Ad te, Domini, levavi (Naar U, Heer, hef ik op..., naar Ps 25: 1v)
2. Populus Sion (Volk van God..., naar Jes 30: 19)
3. Gaudete (Verheugt u..., naar Filip 4: 4v)
4. Rorate Coeli (Dauwt, hemelen..., naar Jes 45: 8)

Kleur
De voorbereiding kenmerkt zich door inkeer en bezinning. Vandaar dat de liturgische kleur van kanselkleed en stola het stemmige paars is. Op de derde zondag vermengt de ernst zich met de vreugde om wat we binnenkort met Kerst vieren. Dan is de kleur licht paars of roze.

Geschiedenis
Oorspronkelijk is Pasen hét grote feest van de Kerk. Dat werd en wordt jaarlijks uitbundig gevierd en elke zondag min of meer herhaald. Kerst is van later datum (vierde eeuw nC) en dat geldt ook van de Adventsweken. Zoals Pasen een voorbereidingstijd heeft van zeven weken (de zgn. veertigdagentijd), kreeg Kerst zijn Adventstijd, van oorspronkelijk (6-e eeuw) zes weken. Later werden dat door Rome tot vier terug gebracht.

In de begintijd van de Reformatie wilde de leiding van de kerk in ons land af van Kerst en Advent, omdat het afkomstig uit de traditie zou zijn en geen bijbelse grondslag zou hebben.² Dat zal kloppen, maar iets kan toch ook goed bedacht zijn, in een behoefte voorzien en het geloof ondersteunen? De bevolking liet zich in elk geval deze feesten niet ontnemen. In 1578 was er weer Kerst en in de 19-e eeuw kwam Advent terug.

In de kerk
In veel kerken is in deze periode een Adventskrans met vier kaarsen. Op de eerste zondag van Advent wordt de eerste aangestoken. De weken erop de andere, tot ze alle vier branden. Symbool voor het licht dat in de wereld ooit gekomen is, nog komende is en eens komen zal.
Het is gebruikelijk om in de Adventstijd na het gebed om Gods ontferming (Kyrië-gebed) het Glorialied iets minder uitbundig (bv de lofzang van Zacharia) of zelfs helemaal niet aan te heffen. Voor liederen, lezingen en gebeden kunnen kerk en voorgangers terugvallen op verschillende roosters uit de lange kerkelijke traditie.
Er is wordt wel eens gezegd dat het verschil met de bezinningstijd voor Pasen is, dat het dán meer over de zondaar, zijn geestelijke nood en de verzoening gaat. In de Adventstijd zou het het accent meer liggen op de bedelaar, zijn materiële zorgen en de verlossing daarvan. Maar zo'n verschil is mij nooit opgevallen.

Buiten de kerk
In het Oosten van het land blaast men in de Adventstijd (tot Driekoningen, 6 januari) op de zgn midwinterhoorn. Het verhaal wil dat dat 2000 jaar oud gebruik is, om de boze geesten te verdrijven. Na de komst van het christendom zou er de geboorte van Christus mee worden aangegeven. Maar historici kunnen het spoor niet verder dan tot 1919 terug volgen.

Thuis
Wat we in de kerk doen, kun je thuis ook: kaarsen aansteken en/of een kerstster ophangen. Uit de bijbel die stukjes lezen die de adventskalender van je kerk voorstelt.

¹ In de Oosters orthodoxe kerken duurt de adventstijd precies 40 dagen (15 nov – 25 dec).
² Jehova-Getuigen en enkele andere christelijke groeperingen vieren het nog altijd niet.