Pastoraat: Bijbelgebruik Pastoraat: Bijbelgebruik

Ontwikkeling
Mensen maken in de loop van de jaren een ontwikkeling door: tussen geboorte en sterven gaat het van baby naar peuter, kleuter, kind, tiener, enz tot wellicht hoog bejaard. Behalve deze biologische veranderingen zijn er andere, nl in de rollen die hij/zij speelt. Die veranderen met het ouder worden, bv eerst scholier, later werknemer. Maar behalve dat zijn er uiteenlopende rollen die iemand min of meer tegelijk moet vervullen: iemand is vrouw, echtgenote, moeder, huisarts, vriendin, buurvrouw, voetbalster, mantelzorgster, gelovige, gemeentelid en nog veel meer. Dan dringt zich de vraag naar de identiteit op. Wie ben ik eigenlijk als ik door de jaren heen zo verander en op één en dezelfde dag zulke verschillende rollen vervul? Wil ik dit echt allemaal? Kan ik het wel aan? Doe ik het wel goed? Kom ik aan mijn bestemming toe? Waar komt het eigenlijk op aan? Wat wil God van mij?

Pastoraat
In het kerkelijk pastoraat hebben we belangstelling voor mensen, hun leven en ontwikkeling en de vragen die dat oproept. Het woord pastoraat is afgeleid van pastor, dat is Latijn voor herder. Het herinnert aan Jezus die als de goede herder bij uitstek zo'n belangstelling voor mensen had en hun vastgelopen levens wist vlot te trekken. Sindsdien heet degene die op bezoek gaat de pastor (ouderling/dominee of kerkelijk werker), en degene die bezocht wordt pastorant. De pastor bezoekt mensen om met hen te praten over hun leven. In zo'n gesprek komen de alledaagse dingen naar voren omdat dat de werkelijkheid is waarin mensen leven en die de bovengenoemde zingevingsvragen oproept. Pastoraat is dienst aan het levensverhaal van mensen.

Werking
Verhalen, gelijkenissen, psalmen , spreuken uit de bijbel kunnen in zo'n gesprek een belangrijke rol vervullen.

  1. Als expressie: woorden geven aan wat de pastorant voelt en bezighoudt, waarin hij zich herkent en daardoor steun en bemoediging geven.
    vb: met iemand die rouwt om een groot verdriet Ps 13 lezen en samen bespreken.
    Zo staat de pastor met de bijbel aan de kant van de pastorant en geeft ruimte aan diens gevoelens.
  2. Als instructie: de pastorant iets voorhouden dat hij wellicht over het hoofd zag
    vb: met iemand die zich zorgen maakt, het woord van de Heer over de onbezorgde vogelen des hemels (Mat 6: 25) laten horen en samen bespreken.
    De pastor laat dus iets nieuws uit de bijbel horen waarvan hij denkt dat het goed aansluit bij de pastorant, echter niet om diens gevoel te versterken, maar om het bij te sturen, te verrijken, te vernieuwen.
    Tussen 1 (versterken) en 2 (nieuw perspectief) staat:
  3. Als evocatie:
    vb: bij een stel dat in een vechtscheiding dreigt te belanden Gen 13 lezen en bespreken om te ontdekken dat je ook als vrienden uit elkaar kunt gaan door elkaar wat te gunnen.
Welke?
In de tabel zie je bij de meest uiteenlopende situaties een aantal bijbelteksten genoemd. Welke het beste bij de situatie en gevoelens past, moet je zelf uit het gesprek proberen op te maken. Wat heeft de pastorant nodig? Woorden om zichzelf in te herkennen?  Dan zijn vaak de Psalmen goed te gebruiken, want heel expressief. Is een beetje correctie, vermaan of bemoediging gewenst, dan is verhalende stof geschikt, want instructief van aard.
Let daarbij ook op de woorden die de pastorant gebruikt om zijn situatie of gevoelens te omschrijven. Als hij het heeft over 'ergens als een berg tegen op zien' is het waarschijnlijk mooi om Ps 121 te lezen,  maar als hij spreekt van een donker dal, of van tegenwind, dan liggen Ps 23 cq  Mc 6: 45vv voor de hand.
De verschillende situaties zijn in de volgende hoofdgroepen ingedeeld: de levensweg en de geloofsweg. Van de levensweg heb ik het onderdeel ziekte en gezondheid als een apart onderdeel uitgewerkt en vooraan gezet.

En dan dit nog
Uit het vele dat er nog meer over goed pastoraat en het wel of niet gebruiken van de bijbel valt te zeggen noem ik alleen nog:
  • Lees niet alleen voor, maar vraag de pastorant ook om een reactie: hoe vond hij het? Welke woorden deden haar goed? Waren er ook woorden die bezwaar en protest of vragen opriepen?
  • Zorg dat je voldoende thuis bent in de bijbel om een geschikt stukje te lezen en te bespreken. Met een handvol teksten kom je al een heel eind.
  • Ipv voorlezen kun je ook een verhaal na-vertellen, of een tekst uit de psalm citeren. Dat kan handig zijn, vooral in het gesprek met mensen, die met de bijbelse taalwereld niet meer zo bekend zijn; je hoeft dan niet zoveel uit te leggen. Een alternatief zou ook kunnen zijn om uit de Bijbel in Gewone Taal voor te lezen. Die is heel toegankelijk.
  • Er zijn natuurlijk ook mooie liederen, gedichten en gebeden  uit de christelijke traditie, evenals muziek, schilderijen en rituele handelingen die in het pastoraat een goede rol kunnen spelen. Het vereist wel enige voorbereiding om er voor jezelf achter te komen wat de pastorale waarde van deze dingen is, maar dat geldt ook voor de bijbelse verhalen.

Suggesties
In de tabel vind je ongeveer 20 situaties en gevoelens die in pastorale gesprekken nogal eens naar voren komen. Daaronder staan bijbeltektsen genoemd die toepasselijk zouden kunnen zijn.
De lijst is verre van compleet en wordt geregeld bijgewerkt en uitgebreid. Mail me gerust met suggesties van bijbelplaatsen die je voor het pastoraat geschikt vindt. Het is een kleine moeite die aan het overzicht toe te voegen.

Hoe te gebruiken
1) Maak voor de tabel een snelkoppeling op je mobieltje of tablet
2) Als je op bezoek gaat: zorg dat je mobiele gegevens aan staan.
3) Klik op de snelkoppeling: je komt dan op de tabel
4) Zoek in de tabel naar de situtatie waar het om gaat in het gesprek met de pastorant, kies een bijbeltekst die je geschikt lijkt en klik op het linkje:
5) je krijgt nu het gekozen hoofdstuk in beeld op debijbel.nl (de site van het Nederlands Bijbel Genootschap)
6) scroll naar de gewenste verzen
7) lees voor uit de NBV21 (standaard) of kies voor een andere versie van de bijbel, bijv de BGT: de eenvoudige taal spreekt voor zich en komt echt binnen.

Je kunt natuurlijk ook het hele overzicht copiëren en in een eigen documentje plakken en opslaan op je mobieltje. De linkjes worden als linkjes gecopiëerd en werken dan nog steeds.

terug