Creationisme Creationisme Creationisme is de overtuiging dat alles wat er is - het heelal, de aarde met de levende en de dode natuur en ook de mens - het werk is van een goddelijke Schepper Als het daarbij zou blijven, zou je creationisme scheppingsgeloof kunnen noemen. In de praktijk is het wat anders, nl. een krampachtige (jonge aarde theorie) of ingewikkelde (intelligent design) poging om wetenschappelijke ontdekkingen te combineren met bijbelse gegevens. Een vorm van pseudowetenschap. Er bestaan verschillende vormen van creationisme: De biblicistische variant is de meest bekende. Zijn aanhangers vatten de bijbel, ihb Gen 1 - 11, op als een boek dat betrouwbaar informeert over het ontstaan van de aarde, de levende wezens en de vroegste geschiedenis. Deze informatie houden ze voor zekerder dan de resultaten van geologie, biologie en kosmologie. Inhoudelijk: De schepping zou in zes dagen van 24 uur hebben plaatsgevonden, ongeveer 4.000 vC. Fossielen en aardlagen zouden het gevolg zijn van een wereldwijde zondvloed. Adam is uit het stof der aarde gemaakt, en Eva uit zijn zijde, dus geen evolutie uit een (met de apen) gemeenschappelijke voorouder. Lijden en dood waren er niet in het begin van de schepping, maar zijn een gevolg van de latere zondeval. Om deze redenen heet dit ook wel de 'jonge-aarde-theorie'. Die vindt vooral vanaf de jaren 1960 weerklank in evangelische en fundamentalistische kringen. (bv M.J. Paul, Oorspronkelijk) De argumentatie beperkt zich vooral tot het aanvoeren van allerlei bezwaren op de gangbare wetenschappelijke inzichten. In een artikel beoordeelde Dave Matson meer dan 30 van zulke bezwaren en maakt duidelijke dat ze geen hout snijden Een speciale moeilijkheid van de jonge-aarde-theorie is het bestaan van fossielen en skeletten van dinosauriërs en andere prehistorische dieren die volgens de wetenschap veel ouder zijn dan het creationisme toestaat. Dat geldt ook voor licht dat van sterren komt en volgens de wetenschap al miljarden jaren onderweg is. Ter verdediging zeggen jonge-aarde-creationisten dan wel eens dat de skeletten met de aarde zijn geschapen en het licht 'onderweg' is geschapen. Dit gaat terug op een idee van P.H. Gosse. Onder de indruk van de geologie (nog niet de evolutieleer van Darwin, 1859) schrijft hij een boek Omphalos (1857) dat God een aarde heeft gemaakt die veel ouder lijkt dan hij is. Adam zou bv wel een navel (omphalos) hebben gehad ook al had hij geen moeder. Wie dit serieus neemt, houdt wel een verwrongen idee van God over: Hij lijkt wel een bedrieger die de natuur gemaakt heeft om zijn mensenkinderen op een dwaalspoor te brengen. Dit is in tegenspraak met de bijbelse overtuiging dat de geschapen werkelijkheid ons bij God kan brengen. De aanhangers van de zgn. 'oude-aarde-variant' accepteren veel meer de stand van het wetenschappelijk onderzoek over de ouderdom van de aarde. Ze proberen de geologische resultaten zodanig te combineren met de bijbelse gegevens dat de bijbel toch klopt. Daarvoor moeten ze wel de letterijke opvatting van de bijbel loslaten. Ze nemen bv aan dat de 7 dagen in het scheppingsverhaal geen dagen van 24 uur waren, maar tijdperken van miljoenen jaren. Soms aangevuld met het idee dat er tussen Gen 1: 1 (in den beginne schiep God) en het vervolg (Gen 1: 2 - 2: 4 - de zeven dagen) een onderbreking van miljoenen jaren was. Als zij daarbij veel ruimte laten voor de resultaten van het onderzoek naar de ontwikkeling van het leven, heten zij ook wel theïstisch evolutionisten. (bv G. vd Brink, En de aarde bracht voort; Tegen: W.J. Ouweneel, Adam waar ben je?) Voor de aanhangers van Intelligent Design bestaat er geen conflict tussen geloof en wetenschap. Volgens hen vertonen de kosmos en het leven zulke complexe structuren, dat alles wijst op doelgerichtheid, ontwerp en een Ontwerper, die zij identificeren met de bijbelse God. (bv C. Dekker, Oer). Zij vermoeden een antropisch principe, dwz allerlei natuurkundige constanten en natuurwetten zijn precies zo dat er menselijk leven mogelijk werd. Dat vinden ze te toevallig om toevallig te zijn, er moet wel sprake van afstemming zijn. Wetenschappelijk gezien is die conclusie echter voorbarig. Kunnen complexe structuren echt niet spontaan ontstaan? Evt uit kleinere complexe onderdelen? En hoe Intelligent is het Design? Moet je ook niet spreken van stupid, suboptimal of poor design? Want miljarden jaren achter ons, een geschiedenis van trial and error, van survival of the fittest, van een inslaande komeet die een einde maakt aan vele levensvormen waaronder de dinosauriërs, dat wijst toch op een gebrek aan teleologie (doelgerichtheid)? Vanuit het geloof gezien is het een hachelijke onderneming om het geloof te verbinden met de wetenschappelijke stand van zaken. Hoe valt het stupid design te verbinden met het geloof aan een liefhebbende, almachtige, alwetende God? Daar komen de bezwaren hieronder nog bij. Toch zijn er wel pogingen ondernomen om het geloof te verbinden met de nieuwste inzichten van de wetenschap, met name in de procestheologie. Bezwaren tegen creationisme iha Het is geen wetenschap gebaseerd op een duidelijke methode en zorgvuldig onderzoek van de natuur, maar een reactie op geologie, kosmologie en evolutieleer. Creationisten proberen wetenschappelijke resultaten kloppend te maken met bijbelse gegevens (jonge aarde) of omgekeerd (oude aarde). Maar wetenschappelijk gezien is allebei niet verantwoord. Een spelregel in de wetenschap is, dat men zich niet op God en openbaring kan beroepen om dingen te verklaren. Daarom zijn ook Theïstisch Evolutionisme en Intelligent Design - al accepteren ze de resultaten van de wetenschap - geen vormen van wetenschap, maar van geloof. Evolutieleer en kosmologie zijn nog altijd in ontwikkeling. Er worden voortdurend vragen opgelost en nieuwe opgeworpen. Dat is eigen aan de wetenschap. Voorlopige antwoorden, voortgaand onderzoek en losse eindjes bewijzen niet de onjuistheid van biologie en kosmologie en nog veel minder de juistheid van het creationisme. Als het creationisme het moet hebben van wat in de wetenschap nog ter discussie staat, dan zal ze steeds minder argumenten over houden. Zo graaft het creationisme zijn eigen graf. Als de jonge-aarde-creationisten consequent zijn, dan moeten ze ook aannemen dat de aarde plat is en de zon om de aarde draait. De bijbel gebruiken als boek dat informatie geeft over het ontstaan van de wereld en het leven doet geen recht aan de bijbel. Die is een verzameling uiteenlopende geschriften waarin het geloof als centraal thema ziet 'de breuk tussen God en mens en het herstel daarvan door Jezus Christus'. 'De Bijbel vertelt ons de weg naar de hemel, niet de weg van de hemel zelf.’ (GalileÏ)

terug